update en ziekenhuis-gruwelen

Bye muzungu!!
Dat is wat we hier waar we ook komen te horen krijgen als we langs lopen. Met name van alle kinderen. En dan meestal 10 keer achter elkaar. Muzungu betekent zoiets als blanke en hoor je hier heel vaak. Regelmatig hoor je zo in een zin een paar keer het woord muzungu, dan weet je dat ze over je aan het praten zijn. Wij zouden dat dan toch iets meer verhullen door andere woorden te gebruiken. Laatst was er een student nurse iets over muzungu aan het zeggen dus ik vroeg wat hij zei. Hij was helemaal verbaasd, ‘huh spreek je luganda, hoe weet je dat we over je aan het praten zijn?’
Bedankt voor de complimenten over mijn schrijven, wel mooi dat het Ties was die het stukje geschreven had. Maar ik zal het overwegen om samen een boek te gaan schrijven.
Ik probeer de computers hier zo veel mogelijk te vermijden want ze zijn zo extreeem langzaam, en je moet ook geluk hebben dat er stroom en internetverbinding is, is echt heel irritant. Maar ik zal het nu weer is zelf proberen.
Wil nog bedanken voor de verjaardagsfelicitaties namelijk! Ik kreeg gister nog kaartjesJ. Gaat niet zo heel erg snel de post hier.. maar is toch leuk om nu nog steeds felicitaties te krijgen haha. En ook bedankt voor de mailtjes en het ene smsje wat wel aangekomen is. Smsjes komen meestal ook niet aan. Heel lief! Zal volgend jaar proberen een keer in Nederland te blijven.
Mijn verjaardag was hier wel heel bijzonder. Ik had s nachts al kadootjes gekregen van Ties (ook van Sandra en mijn ouders die dat mee hadden gegeven). S middags ging ik Ties ophalen op school omdat we maar 1 sleutel hebben en toen kwam hij met zijn klas (primary 4) van 40 kindjes achter hem aan aanlopen happy-birthday zingend. Heeel schattig. S middags gingen we naar het stadje, masaka waar we boodschappen gingen doen en Assan, onze vriend uit de supermarkt spontaan een kaart in zijn eigen supermarkt ging kopen om die kado te kunnen doen. Toen we afgerekend hadden kwam hij ermee aanzetten onder toezicht van het hele winkelpersoneel die het allemaal heel grappig vonden, waardoor hij zo verlegen werd dat hij zo snel mogelijk weer wegrende. En s avonds hebben we een 3 gangen diner gegeten in het westerse restaurant (met wijn en witte tafellakens en kaarslicht (uitzonderingen)). Heel lekker. Alle opbrengsten gaan naar wezen met aids dus geeft ook goed gevoel daar te etenJ. Ties had geregeld dat ze kaarsje op het taartje deden dus daar kwamen de 2 bedienden al zingend mee aan zetten (alleen wisten ze mijn naam niet dus werd het “happy birthday dear uhuh”). Al met al zeer geslaagd.
Vorig weekend zijn we dan eindelijk naar Murchisson falls geweest, national park. Bijzondere natuur, wijde vlaktes, giraffen, olifanten, veel soorten antilopes, jakhalsen, aapjes en apen, een leeuw, een luipaard, varen tussen de nijlpaarden en krokodillen, pumba’s (van de lion king, heel schattig omdat ze zo lelijk zijn, en rennen met staart recht omhoog) en veel mooie vogels. Heel vreemd om die dieren zo rond te zien lopen. Bijzonder. Ook nog een hele mooie tocht naar de top van de waterval gemaakt. Echt met een gigantisch geweld stort die waterval neer, lasting te beschrijven maar zeer indrukwekkend. We hadden ook een gezellige groep dus geslaagd weekend.
Weekend ervoor hadden we een farewell party van de 3e jaars van de student nurse training school (die bij ons op het terein is). Die zijn begin mei afgestudeerd en hadden nu vast hun feestje omdat ze zodra ze klaar zijn allemaal zo snel mogleijk naar hun eigen dorp vertrekken om het met ouders te vieren enzo.
Was een zeer bijzonder feest. Alle student nursen hebben hun haar hier kaalgeschoren en lopen meestal in slobberkleren of roze jurkjes/pakjes rond. Nu hadden ze zich extreem opgedoft allemaal en hadden allemaal hairextensions en pruiken op. De jongens waren allemaal in pak, veel met hoed en zonnebril en zagen er meer uit als pooiers. De meisjes hebben zich gedurende de dag 4 keer omgekleed. WE gingen met zn allen in een busje (met te veel mensen in 1 natuurlijk) naar het meer hier in de buurt, lake nabugabu, waar een sand beach is, wat inhoudt dat het zand onder het grasveld verstopt ligt. Daar begonnen we met een mis en daarna was het tijd voor het entertainment (playbacken) Ties heeft nog een mooie show opgevoerd met een verpleegster die graag een liedje voor hem wilde zingen (en mij daar toestemming voor ging vragen). Ook werd de taart aangesneden (een heel klein taartje voor veeel mensen). Daarna was er een zeer uitgebreid buffet en konden we zwemmen en dansen. Het zwemmen was ook zeer mooi want die studenten konden dat natuurlijk allemaal niet dus vonden het heel indrukwekkend dat we bijvoorbeeld meer dan 3 seconden onder water durfden. We hebben ze geprobeerd te leren zwemmen en onder water blijven en op het oppervlak drijven maar heel soepel ging het niet haha. Zodra ze probeerden te drijven raakten ze in paniek waardoor ze natuurlijk alleen maar zouden zinken.
Daarna was er nog een feest terug op school. Ook bijzonder. Extreem soepel zijn zij allemaal dus ik voelde me nog meer een stijve hark dan normaalJ maar zij vonden het weer zeer interessant hoe wij dansten en gingen ons na proberen te doen.
Ik zal ook het ziekenhuisje is proberen te beschrijven. Je hebt hier 4 afdelingen, male, female, children en maternity (de verloskunde, gynaecologie afdeling). Binnen de afdeling liggen alle soorten patienten door elkaar. Elke afdeling heeft zijn eigen arts die op Maandag, Woensdag en Vrijdag een ronde doen (ongeveer tussen 9 en 11). Buiten die rondes regelt de verpleging verder alles. Die schrijven ook tijdelijk medicatie vast voor en nemen soms lab af. Als er namelijk op Maandag om 12 uur iemand binnen komt is het meestal zo dat die op Woensdag gezien wordt, er dan lab afgesproken wordt (voor zover ze dat hebben) en dan op Vrijdag daar iets mee gedaan kan worden. Er is wel elke dag 1 dokter 24 uur dienst heeft maar die wordt er bijna nooit bijgehaald. Zo was er vorige week een man op de mannenafdeling die suikerziekte, hoge bloeddruk en astma had. Zijn suiker bleek veel te hoog te zijn dus hadden ze alle suikerverlagende middelen verdubbeld (glibencamide en metformine). De volgende ochtend werd hij “mental” en “fighting”. Naar mijn beoordeling dus delirant. Waar de zuster maar uiteindelijk iets kalmerends voor gegeven had. De dokter zou komen had hij gezegd. Toen ik de volgende ochtend echter terug kwam was de man net overleden, zonder een dokter gezien te hebben. (waarna hij door een zuster dood verklaard was en naar het ‘mortuarium’ gestuurd werd totdat de rekening betaald zou worden).
De dingen die je hier ziet zijn meestal best heftig omdat patienten over het algemeen pas komen als er echt iets is en er vaak ook niks gedaan kan worden. Zo heb ik er tijdens mijn co-schap interne geneeskunde 8 weken overgedaan om een vergrote lever te kunnen vinden (wilde ik graag een keer voelen maar was niemand) en het toen op mijn laatste dag tenslotte lukte; hier komt er elke dag wel iemand binnen met een vergrote lever, die dan meestal minstens 3 cm onder de ribben uit steekt (hoort er niet onder uit te komen). En milten komen hier meestal ook tot het bekken, echt gigantisch (hoor je ook niet te kunnen voelen).
Het is best heftig om al die heel zieke mensen te zien en te weten dat er zo weinig gedaan kan worden. Alles is hier zo beperkt. Er is een A4tje waar alle te gebruiken medicijnen op staan (meer is er niet), en daarvan is vaak ook nog een belangrijk deel out of stock (amoxyciline, omeprazole…). Het lab is zeer beperkt, CRP bijvoorbeeld hebben ze nog nooit van gehoord. En qua beeldvorming heb je hier echo en rontgenfoto (die nog gewoon als foto komt die je voor het raam kan bekijken). Het is vooral heel vervelend om te zien dat als mensen niet kunnen betalen ze ook gewoon niks krijgen, (dus bijvoorbeeld eigenlijk opgenomen zouden moeten worden maar naar huis gestuurd worden, of een echo,of labwaarde moeten hebben maar gewoon maar wat medicijnen krijgen). Ik heb al zo vaak mijn portemonnee willen trekken maar dat kan gewoon niet. Als ze hier bij de OPD (de out patient department, soort huisartsenpost), betalen ze 7000 shilling (2,5 euro) (voor kinderen 4000) en daar krijgen ze consult en medicijnen voor (maakt niet uit hoeveel medicijnen). Andere dingen moeten ze wat voor bijbetalen. Het heeft tot gevolg dat er meestal veel te veel medicijnen voorgeschreven worden omdat patienten anders zouden gaan klagen dat ze helemaal hiernaartoe zijn gekomen, voor veel geld en tijd en niet geholpen worden. Een hoestje wordt hier meestal afgedaan met 2 antibiotica en paracetamol bijvoorbeeld. De clinical officer was heel verbaasd dat patienten in Nederland ook naar huis gingen als ze niks kregen (vaak).
Gek genoeg went het ook wel een klein beetje. Is denk ik wel weer omschakelen straks in Nederland.
Naast de afdelingen heb je dan dus de OPD, het operation theatre en de ART-clinic. De ART-clinic is de aids-kliniek, die door de overheid gesteund wordt en daarom gratis is voor patienten met aids en wat meer soorten medicijnen en elektriciteit heeft. Zij gaan ook op outreaches naar de dorpjes in de omgeving om daar medicijnen uit te delen en aids-patienten te volgen. Ben al aantal keer meegegaan en is heel indrukwekkend. Zijn hier zooveel mensen met aids. Ook zijn er outreaches om babies te vaccineren, ook heel apart.
Alles gaat hier ook echt zo ontzettend inefficient. We gingen gister bijvoorbeeld naar een dorpje om uitleg te geven over een nieuw programma (waarbij ze babies van moeders met aids goed genoeg willen volgen), maar dan komen we daar en duurt het nog een uur voordat de 6 mensen van het kleine gezondheidscentrumpje klaar zitten om naar ons te luisteren. Ik kan me hier vaak heel erg frustreren over kleine dingen die wel goed zouden kunnen ondanks de beperkte middelen en die dan alsnog niet gedaan worden. Iedereen is hier op zijn oegandees lui. Dan komen er nieuwe aids-patienten bijvoorbeeld en heeft ze geen zin meer om lichamelijk onderzoek te doen of het formulier goed in te vullen omdat ze honger heeft en geen zin meer “I am soo tired” (is om half 10 keertje gestart en is pas half 2). Vaak komt het er op neer dat ze niks zitten te doen terwijl ze best wat meer tijd aan de dingen hadden kunnen besteden.
Het is wel vervelend dat ik zelf heel weinig echt toe kan voegen. Ik zie heel veel maar ik kan niet zelf met de patienten spreken omdat niemand van de patienten engels spreekt bijvoorbeeld. Het klinkt als je zo naar afrika gaat dat je nog best veel kan toevoegen ofzo maar dat valt nog wel tegen. Maarja, ik leer er zelf wel best veel van.
Ties is ook vanaf het begin bezig geweest op het schooltje (primary school). Waar hij engels lezen en begrip leerde. Zijn echt hele lieve mensen daar ook. Hij had alleen wel maar 1-2 uur les per dag en nu is het vakantie dus hij heeft niet heel erg veel te doen. Maar het is nog steeds wel heel gezellig dat hij bij mij is!
Hoop dat met jullie ook alles goed gaat! Laat maar weer is wat horen!
Tot over 3 weken alweer, tijd vliegt veeeel te hard voorbij!
Kus saar